Świadczenia z Funduszu Alimentacyjnego

Fundusz alimentacyjny stanowi systemem wspierania osób uprawnionych do alimentów środkami finansowymi budżetu państwa.

Podstawowe definicje ustawowe

OSOBA UPRAWNIONA do świadczeń z funduszu alimentacyjnego to osoba uprawniona do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd (tj. wyroku, postanowienia, ugody zawartej przed sądem), jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna.

DŁUŻNIK ALIMENTACYJNY to osoba zobowiązana do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego, przeciwko której egzekucja okazała się bezskuteczna.

RODZINA oznacza odpowiednio następujących po sobie członków rodziny: rodziców osoby uprawnionej, małżonka rodzica osoby uprawnionej, osobę, z którą rodzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne dziecko, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia oraz dziecko, które ukończyło 25. rok życia otrzymujące świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenia pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna, a także osobę uprawnioną.

Do rodziny nie zalicza się:

• dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego,
• dziecka pozostającego w związku małżeńskim,
• rodzica osoby uprawnionej zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz

OKRES ŚWIADCZENIOWY oznacza okres, na jaki jest ustalane prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego, tj. od dnia 01 października do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.

ORGAN WŁAŚCIWY WIERZYCIELA oznacza wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej (tj. miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Dla ustalenia miejsca zamieszkania nie ma natomiast żadnego znaczenia miejsce zameldowania tej osoby. )

ORGAN WŁAŚCIWY DŁUŻNIKA oznacza wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego.

BEZSKUTECZNOŚĆ EGZEKUCJI – oznacza egzekucję, w wyniku której w okresie ostatnich dwóch miesięcy nie wyegzekwowano pełnej należności z tytułu zaległych i bieżących zobowiązań alimentacyjnych. Bezskuteczność egzekucji potwierdza tutaj stosownym zaświadczeniem komornik sądowy prowadzący egzekucję. W przypadku braku powyższego zaświadczenia osoba uprawniona lub jej przedstawiciel ustawowy może złożyć oświadczenie o bezskuteczności egzekucji, którego wzór został określony w stosownych przepisach wykonawczych.

Ponadto za bezskuteczną egzekucję uważa się również niemożność wszczęcie lub prowadzenia egzekucji alimentów przeciwko dłużnikowi alimentacyjnemu przebywającemu poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności z powodu braku podstawy prawnej do podjęcia czynności zmierzających do wykonania tytułu wykonawczego w miejscu zamieszkania dłużnika, lub braku możliwości wskazania przez osobę uprawnioną miejsca zamieszkania dłużnika alimentacyjnego za granicą. W tym przypadku bezskuteczność egzekucji potwierdza się informacją właściwego sądu lub właściwej instytucji o podjęciu przez osobę uprawnioną czynności związanych z wykonaniem tytułu wykonawczego za granicą albo o niepodjęciu tych czynności.

Wysokość świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednakże nie więcej niż 500,00 zł na dziecko.

Kryterium dochodowe

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego uzależnione są od spełniania ustawowego kryterium dochodowego i przysługują wówczas, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 725,00 zł.

Przy ustalaniu prawa do funduszu do dochodu rodziny nie wlicza się otrzymanej zaliczki ani świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Do kiedy przysługują świadczenia z funduszu alimentacyjnego

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego, po spełnieniu pozostałych wymogów ustawowych, przysługują osobie uprawnionej:

• do ukończenia przez nią 18. roku życia,
• w przypadku, gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej – do ukończenia przez nią 25. roku życia,
• posiadającej orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności – bezterminowo.

Kiedy nie przysługują świadczenia z funduszu alimentacyjnego

Świadczenia z funduszu alimentacyjnego nie przysługują, jeżeli osoba uprawniona:

• została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w pieczy zastępczej,
• zawarła związek małżeński.

Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następuje na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego.

Prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ustala się na okres świadczeniowy począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do organu właściwego wierzyciela, nie wcześniej niż od początku okresu świadczeniowego do końca okresu świadczeniowego.

Wnioski o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na nowy okres świadczeniowy przyjmowane są od dnia 01 sierpnia, a w przypadku wniosków składanych drogą elektroniczną – od dnia 1 lipca.

Wniosek wraz z załącznikami można pobrać tutaj

Terminy rozpatrywania wniosków o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Wnioski o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na nowy okres świadczeniowy (trwający od dnia 01 października danego roku do 30 września następnego roku) rozpatrywane i wypłacane są w n/w terminach:

• złożone w okresie lipiec – sierpień danego roku – do dnia 31 października tego roku;
• złożone w miesiącu wrześniu danego roku – do dnia 30 listopada tego roku;
• złożone w miesiącu październiku danego roku – do 31 grudnia tego roku;
• złożone w miesiącu listopadzie danego roku – do dnia 31 stycznia roku następnego;
• złożone w okresie grudzień – styczeń – do ostatniego dnia lutego.

W pozostałych przypadkach wnioski o świadczenia z funduszu alimentacyjnego są rozpatrywane niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od daty złożenia wniosku wraz z prawidłowo wypełnionymi dokumentami.

Przykładowe dokumenty, które należy dołączyć do wniosku o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Do wniosku o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego dołączyć należy między innymi:

• odpis podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu zasądzającego alimenty na rzecz osób w rodzinie lub poza rodziną (w tym o ustanowieniu alimentów w trybie zabezpieczenia), odpis sporządzonego protokołu zawierającego treść zawartej w tej sprawie ugody sądowej lub ugody zawartej przed mediatorem;
• przekazy lub przelewy pieniężne dokumentujące wysokość alimentów zapłaconych na rzecz osób poza rodziną;
• w przypadku gdy osoba uprawniona nie otrzymała alimentów w wysokości zgodnej z tytułem wykonawczym wydanym lub zatwierdzonym przez sąd – zaświadczenie komornika o całkowitej lub częściowej bezskuteczności egzekucji i wysokości alimentów wyegzekwowanych w roku 2016;
• w przypadku uzyskania lub utraty dochodu w roku 2016 – dokumenty potwierdzające wysokość dochodu uzyskanego / utraconego oraz liczbę miesięcy, w których dochód był osiągany, tj. umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, decyzje ZUS, świadectwa pracy, zaświadczenia, informacje o dochodach oraz o pobranych zaliczkach na podatek dochodowy za rok 2016 (tj. PIT-11, PIT-40,PIT-8,PIT-36, itp.);
• w przypadku uzyskania dochodu po 01.01.2017 r. spowodowanego między innymi zakończeniem urlopu wychowawczego, uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, uzyskaniem zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej, uzyskaniem po utracie zatrudnienia zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego – dokumentu potwierdzającego wysokość dochodu uzyskanego z miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód został osiągnięty z wyszczególnieniem kwoty przychodu pomniejszonego o koszty uzyskania przychodu, zaliczkę na podatek dochodowy, składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz kwoty netto;
• w przypadku gdy członek rodziny rozlicza się na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne – zaświadczenie właściwego naczelnika urzędu skarbowego zawierające informacje odpowiednio o: formie opłacanego podatku, wysokości przychodu, stawce podatku, wysokości opłaconego podatku w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy (tj. obecnie za rok 2016 );
• w przypadku gdy członek rodziny uzyskiwał dochody inne niż dochody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27, art. 30b, art. 30c, art. 30 e i art. 30f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (między innymi są to dochody z gospodarstwa rolnego, otrzymane alimenty, stypendia szkolne czy świadczenie rodzicielskie) – stosowne oświadczenie.

Tutejszy Ośrodek jest natomiast obowiązany do samodzielnego uzyskania od organów podatkowych lub ministra właściwego do spraw finansów publicznych, organów emerytalno-rentowych oraz z rejestrów publicznych, drogą elektroniczną lub drogą pisemną, odpowiednio:

• informacji o dochodzie podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach określonych w art. 27, art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, każdego członka rodziny, udzielanych przez naczelnika właściwego urzędu skarbowego;
• informacji o wysokości składek na ubezpieczenie zdrowotne, w tym informacji o wysokości składek od poszczególnych płatników i okresach opłacania przez nich tych składek;
• informacji o legitymowaniu się odpowiednim orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności obejmującej następujące dane: datę i rodzaj wydanego orzeczenia; wskazania w orzeczeniu o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności; datę powstania niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności; datę złożenia wniosku o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności albo o stopniu niepełnosprawności; okres, na jaki zostało wydane orzeczenie.

Jednakże w przypadku braku możliwości samodzielnego uzyskania w/w informacji lub zaświadczeń z przyczyn nieleżących po stronie tutejszego MOPS, Ośrodek jest zobowiązany wezwać wnioskodawcę do przedłożenia tych informacji lub zaświadczeń.

Wpływ utraty i uzyskania dochodu na prawo do świadczeń z funduszu alimentacyjnego

W przypadku utraty dochodu przez członka rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do w/w świadczeń, lub po tym roku, ustalając jego dochód, nie uwzględnia się dochodu utraconego.

Natomiast w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do w/w świadczeń, ustalając jego dochód, osiągnięty w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód ten był uzyskiwany, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na który ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczeń.

Ponadto w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny po roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do w/w świadczeń, jego dochód ustala się na podstawie dochodu członka rodziny powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczeń.

UWAGA:

Przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu nie stosuje się do dochodu z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej i dochodu z tytułu wyrejestrowania lub rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej, jeżeli członek rodziny utracił dochód z w/w tytułów i w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia utraty dochodu, uzyskał dochód u tego samego pracodawcy (zleceniodawcy/zamawiającego dzieło) lub ponownie rozpoczął pozarolniczą działalność gospodarczą.
Oznacza to, iż w przypadku gdy przy ustalaniu uprawnień do świadczenia z funduszu alimentacyjnego w dochodzie rodziny nie uwzględniono – jako utraconego – dochodu danego członka rodziny z tytułu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej / dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej, a w okresie 3 miesięcy liczonych od dnia utraty dochodu (tj. liczonych od daty zakończenia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej albo daty wyrejestrowania pozarolniczej działalności gospodarczej) ten sam członek rodziny uzyska dochód u tego samego pracodawcy/ zleceniodawcy/ zamawiającego dzieło lub ponownie rozpocznie działalność gospodarczą, wcześniej ustalone uprawnienia do przyznanego świadczenia zostaną zweryfikowane i do dochodu rodziny zostanie doliczony ten dochód, który wcześniej został potraktowany jako utracony. W przypadku, gdy tak ustalony dochód rodziny przekroczy ustawowe kryterium dochodowe, przyznane wcześniej świadczenie nie będzie przysługiwać, a kwota świadczenia wypłaconego za wskazany wyżej okres 3 miesięcy będzie podlegać zwrotowi jako nienależnie pobrana.

Świadczenia nienależnie pobrane

W przypadku wystąpienia zmian mających wpływ na prawo do świadczenia z funduszu alimentacyjnego osoba otrzymująca w/w świadczenia jest obowiązana do niezwłocznego powiadomienia o tym organu właściwego wypłacającego to świadczenie. Niepoinformowanie o zaistniałych zmianach w odpowiednim terminie może skutkować obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń wychowawczych, tj. świadczeń:

1. wypłaconych mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie albo wstrzymanie wypłaty świadczenia w całości lub części,
2. przyznanych lub wypłaconych w przypadku świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia,
3. wypłaconych bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, jeżeli stwierdzono nieważność decyzji przyznającej świadczenie albo w wyniku wznowienia postępowania uchylono decyzję przyznającą świadczenie i odmówiono prawa do świadczenia,
4. wypłaconych, w przypadku gdy osoba uprawniona w okresie ich pobierania otrzymywała, niezgodnie z kolejnością określoną w art. 28, zaległe lub bieżące alimenty, do wysokości otrzymanych w tym okresie alimentów,
5. wypłaconych innej osobie niż osoba, która została wskazana w decyzji przyznającej świadczenia z funduszu alimentacyjnego, z przyczyn niezależnych od organu, który wydał tę decyzję,
6. wypłaconych w związku z zastosowaniem przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu – po ustaleniu, że wystąpiły okoliczności, o których mowa w art. 9 ust. 4b ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Od kwot nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, o których mowa w pkt. 1 – 2 i 4 -6 naliczane są odsetki ustawowe za opóźnienia. Odsetki te nalicza się od pierwszego dnia miesiąca następującego po dniu wypłaty świadczeń do dnia spłaty.

Kwoty nienależnie pobranych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, ustalone decyzją ostateczną, podlegają potrąceniu w wypłacanych świadczeń z funduszu alimentacyjnego lub egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.